Trang chủỞ người cao tuổi thì chán ăn thường có nhiều lý do, nếu tình trạng này kéo dài sẽ ảnh hưởng xấu tới sức khỏe. Vậy, người cao tuổi nên làm gì để hạn chế tình trạng này?
Vì sao người cao tuổi thường chán ăn?
Ở người cao tuổi các giác quan đều bị lão hóa suy giảm chức năng: mắt không nhìn rõ, mũi ngửi kém, lưỡi nếm nhưng không nhận ra thức ăn ngon hay không, xúc giác không nhạy cảm nên ăn uống mất ngon.
Nhiều nghiên cứu cho thấy, người ta ăn ngon miệng là nhờ đến các giác quan: khứu giác ngửi được mùi thơm của thức ăn, thị giác giúp nhìn thấy màu sắc thức ăn thật hấp dẫn, xúc giác giúp nhận biết thức ăn ấm nóng hoặc mát lạnh, vị giác giúp nhận biết vị của thức ăn chua, cay, mặn, ngọt… Chính các giác quan đã kích thích nước bọt tiết ra để sẵn sàng tiêu hóa thức ăn. Nhưng ở người cao tuổi các giác quan đều bị lão hóa suy giảm chức năng: mắt không nhìn rõ, mũi ngửi kém, lưỡi nếm nhưng không nhận ra thức ăn ngon hay không, xúc giác không nhạy cảm nên ăn uống mất ngon.
Thêm vào đó, chức năng của hàm răng cũng đóng một vai trò đáng kể trong việc chán ăn của người cao tuổi. Răng lung lay gây viêm lợi, thậm chí mưng mủ sẽ rất khó nhai nhuyễn thức ăn, hơn nữa các loại bệnh dạng này thường làm cho người bệnh sợ nhai (đau) nên chỉ nhai qua loa rồi nuốt chửng. Một số người cao tuổi dùng hàm răng giả, nếu không biết vệ sinh sạch sẽ cũng sẽ làm cho hiện tượng viêm nhiễm lợi gây khó khăn cho việc ăn, uống. Các hiện tượng này càng kéo dài thì càng làm người bệnh chán không muốn ăn hoặc chỉ ăn qua loa.
Bên cạnh đó, một số người cao tuổi mắc một số bệnh như bệnh thoái hóa khớp, gút, tăng mỡ máu, bệnh đường tiêu hóa (dạ dày, táo bón phải uống thuốc, trong đó có một số thuốc ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa do gây đầy hơi, chướng bụng); một số thuốc làm tăng men gan ảnh hưởng đến chức năng gan (thuốc giảm mỡ máu) gây khó khăn cho việc tiêu hóa thức ăn. Các thuốc trị bệnh tim, thuốc an thần, thuốc ngủ, chống đau nhức, thuốc trị cảm, chống nghẹt mũi… làm giảm cảm giác trong ăn uống, thậm chí có người thường xuyên chỉ ăn một ít, bỏ dở bữa ăn.
Ngoài ra, người cao tuổi mắc một số bệnh mạn tính kéo dài hoặc sống đơn thân, hoàn cảnh khó khăn (không có hoặc ít có sự quan tâm của gia đình), thiếu thốn kinh tế gây nên buồn phiền, lo lắng, mệt mỏi gây chán ăn, thậm chí bỏ bữa.
Chán ăn ở người cao tuổi còn có thể gặp ở một số người bị trầm cảm, một dạng bệnh tâm thần, người bệnh không quan tâm, không để ý đến các hiện tượng xung quanh mình, trong đó có việc ăn, uống.
Khắc phục thế nào?
Khi người cao tuổi chán ăn, cần được khám bệnh để tìm nguyên nhân, trên cơ sở đó sẽ có hướng khắc phục. Khi phát hiện được nguyên nhân, nếu cần điều trị thì nên tuân theo đơn và tư vấn của bác sĩ khám bệnh cho mình.
Với người bệnh chán ăn do trầm cảm, bệnh tâm thần thì nên được khám bệnh đúng chuyên khoa tâm thần, bởi vì người chán ăn do bệnh tâm thần luôn khẳng định là họ không cần sự giúp đỡ dù trong thực tế họ rất cần. Việc điều trị càng sớm bao nhiêu sẽ càng giúp bệnh nhân mau chóng hồi phục sức khỏe trở lại bấy nhiêu.
Bên cạnh đó, nếu có điều kiện thì nên có một chế độ dinh dưỡng hợp lý, ăn thức ăn mềm, lỏng, dễ nuốt, không nên ăn quá no, không ăn mặn, không ăn nhiều mỡ, ăn đa dạng, có chọn lọc và vừa đủ các loại thức ăn thuộc 4 nhóm thực phẩm như chất đạm, đường bột, chất béo, vitamin và chất khoáng. Cố gắng ăn nhiều rau vì trong rau ngoài các yếu tố vi chất còn chứa nhiều chất xơ giúp cho tiêu hoá thức ăn tốt hơn phòng tránh táo bón. Các loại thịt trắng, sữa hoặc trứng cũng là những thực phẩm nên ưu tiên trong bữa ăn của người cao tuổi. Ngoài ra nên chọn thức ăn dễ nhai, dễ tiêu và nên nhai thật kỹ. Nên duy trì thói quen uống 1-2 ly sữa mỗi ngày, điều đó cũng rất có lợi cho sức khỏe của người cao tuổi, nhất là với những người ăn kém hoặc cơ thể hay bị mệt mỏi.
Một điều vô cùng quan trọng là bất kỳ người cao tuổi nào khi chán ăn cũng cần có sự động viên, chăm sóc tận tình và chế biến thức ăn hợp khẩu vị của họ (nên hỏi ý kiến về thực đơn của người cao tuổi và làm theo thì người cao tuổi vui vẻ ăn ngon hơn rất nhiều).
Sự động viên của thầy thuốc, gia đình, bạn bè, cộng đồng (hội người cao tuổi, cựu chiến binh, phụ nữ) và chăm sóc chu đáo của gia đình làm cho người cao tuổi cảm thấy phấn khởi hơn, thấy bản thân mình còn có ích cho gia đình, cho xã hội, gây hưng phấn và sẽ cố gắng ăn, uống để nâng cao sức khỏe.
Để ăn uống ngon miệng, tránh chán ăn, nên vận động cơ thể với mọi hình thức phù hợp nhất. Đối với người tuổi cao, sức yếu, đi lại khó khăn thì nên có người hỗ trợ (gia đình, người giúp việc, nhà vật lý liệu pháp) để họ có cơ hội vận động tay chân, thân thể, ngay cả trí não (đọc báo, kể chuyện cho họ nghe).
